Որսորդն եւ կաքաւն
Որսորդն կալաւ կաքաւ մի եւ կամէր զենուլ: Եւ ասէ կաքաւն.
— Մի՛ սպանանէր զիս, զի ես խաբեցից զբազում կաքաւս ու ածից յականատս քո:
Եւ ասէ որսորդն.
— Այժմ ստուգիւ մեռցիս ի ձեռաց իմոց, զի զսիրելիս եւ զազգականս քո մատնես ի մահ:
Բառարան
կալաւ — բռնեց
զենուլ — մորթել
ասէ — ասում է
զիս — ինձ
զի — որ, թե, որովհետև, որպեսզի
խաբեցից — խաբեմ, կխաբեմ, պիտի խաբեմ, խաբելու եմ
ածից — բերեմ, կբերեմ, պիտի բերեմ, բերելու եմ
ականատ — թակարդ
յականատ — (դեպի) թակարդները, թակարդներում
ստուգիւ — ստուգապես, իսկապես
մեռցիս — մեռնես, կմեռնես, պիտի մեռնես, մեռնելու ես
ի ձեռաց — ձեռքից
զսիրելիս — սիրելիներին
զազգականս — ազգականներին
մատնես — մատնում ես
ի մահ — մահվան
Հարցեր և առաջադրանքներ
Ճիշտ կարդա հետևյալ բառերը.
զբազում-ըզբազում, զսիրելիս-ըզսիրելիս, յականատս-հականատս:
Աշխարհաբար դարձրու հետևյալ բառերն ու բառակապակցությունները.
կաքաւ մի, մի՛ սպանաներ, զբազում կաքաւս, յականատս քո, ի ձեռաց իմոց, զսիրելիս եւ զազգականս քո:
Արտագրիր այս հարցերի պատասխանները.
Ի՞նչ բռնեց որսորդը:
Որսորդն կալաւ կաքաւ մի եւ կամէր զենուլ:
Կաքավն ի՞նչ խոստացավ որսորդին:
զի ես խաբեցից զբազում կաքաւս ու ածից յականատս քո:
Կաքավի խոստմանն ի՞նչ վերաբերմունք ցույց տվեց որսորդը:
-Այժմ ստուգիւ մեռցիս ի ձեռաց իմոց, զի զսիրելիս եւ զազգականս քո մատնես ի մահ:
Առակն աշխարհաբար դարձրու:
Որսորդը և կաքավը
Որսորդը բռնեց կաքավ և ուզում էր մորթել: Եվ ասաց կաքավն:
— Մի սպանիր ինձ՛, որովհետև ես կխաբեմ կաքավներին ու կբերեմ դեպի թակարդը քո:
Եվ ասաց որսորդն:
-Այժմ իսկապես կմեռնես իմ ձեռքից, սիրելիներին և ազգականներին մահվան մատնելու համար:
Ինչպիսի՞ն է կաքավը (բնութագրիր կաքավին):
Կարծում եմ մենք իրավունք չունենք դատել կաքավին, այն կանգնած էր մահի առաջ, մենք ոչ մեկս չգիտենք, թե ինչպես կվարվենք նման իրավիճակում: Կյանքի և մահի մեջտեղում գտնվելով՝ կաքավն ասաց այն՝ ինչ ըստ իրեն՝ կփրկեր նրա կյանքը, և վախն այնքան ճնշեց, որ նա նույնիսկ պատրաստ եղավ նրա ազգականների կյանքը զոհել: Խոսել և դատել կողքից հեշտ է, գործելն է բարդ, և նույնիսկ մենք ինքներս ինքնապաշտպանման ինստինկտի տակ գտնվելով կարող ենք անել մի այնպիսի արարք, որից հետո շատ կփոշմանենք, քանի որ վախն իսկապես հաճախ կուրացնում է: Կաքավն ուզում էր ապրել, և ինչպես արդեն ասացի՝ արարածի մեջի էգոիզմը հաճախ ստիպում է գնալ նրան անուղղելի քայլերի:
Ինչ է ցույց տալիս առակը:
Հաճախ անհատի զգացմունքներն իշխում են նրա գիտակցությունով, ինչը կարող է բերել անուղղելի հետևանքների: Եթե մարդն կարողանար ճիշտ արժեմակարգ բաշխեր, և հասներ նրան, որ զգացմունքները կառավարեին գիտակցությունով, նույնիսկ՝ դժվար իրավիճակներում, ապա մարդը հնարավոր է կկարողանար շրջանցել շատ բարդությունների:
Նույն բովանդակությամբ պատմություն հորինիր, որի հերոսները միայն մարդիկ են:
Փոքրիկ գյուղում՝ կարելի է ասել, դա մի «աշխարհից կտրված» հատված էր, բնակվում էին մի քանի ընտանիք, մարդիկ այնտեղ քիչ էին, և ունեին բարեկամական փախհարաբերություններ, նորապսակ մի ընտանիք է այնդեղ նաև բնակվում, որտեղ նորածին երեխա էր ծնվել, այդ գիշեր ամբողջ գյուղն նշում էր փոքրիկ աղջկա ծնունդը, երբ հանկարծ՝ խորը գիշերը՝ լիալուսնի լույսի տակ՝ հայտնվում է մի վիշապ, որն ասում է, թե դուք ուզում եք հանգիստ և երջանիկ շարունակել ձեր ոչնչալի կյանքը՝ ապա պետք է զոհաբերություն գործե, այնուհետև մինչ կյանքի վերջ կապրեք ահի և վտանգի մեջ: Գյուղն վախի մեջ արագ խորհրդակցել սկսեց, և նրա անդամներն եկան ընդհանուր հայտարարի, որ զոհը պետք է երեխան լինի, և նրանք սկսեցին դրանում նորապսակներին համոզել, ասելով՝
-Այս երեխան նորածին է, չի զգում վախ, վտանք, և չարիքով ձեր վրա պահած չի մահանա՝ ճիշտ քայլ կլինի նրան զոհել, ի տարբերություն մյուսների՝ երեխան դեռ ոչինչ չի հասկանում: Արեք ճիշտ քայլ, համոզված եմ, Աստված այդ քայլը ճիշտ կդատի, չէ որ դուք լավ գործ եք անում, այսքան կյանք եք փրկում:
Երկար համոզելուց հետո նորապսակներն ուժեղ ճնշման տակ գտնվելու և սուր խոսքեր ստանալուց հետո համարեցին՝ թե ուղղակի ստիպված են տալ այդ երեխային, և վիշապն տարավ երեխային: Բոլորը գյուղում ինչ որ ժամանակ հետո կարողացան հանգստանալ և կրկին զգում էին նրանց անվտանգության մեջ, նրանք շուտ վերականգնվեցին, շարունակեցին բազմանալ, շատանալ, դարձան ավելի երջանիլ և նույնիսկ նրանց պատմությունը գրեցին՝ ինչ որ տեղ հայտնիություն ձեռք բերելով արտասահմանում, չհաշված այն զույգին: Մինչև կյանքի վերջ նրանք ապրեցին խորը ցավի մեջ, ամեն օրը նրանց դժողք էր դառել, և նրանք այդպես էլ չեղան ներված՝ և երջանիկ:
Հովակիմյան Մանանա 